Thường thì mọi người chỉ biết về các mùa như một phân loại khí hậu trong năm, nhưng ít ai hiểu được nguyên nhân tạo ra hiện tượng mùa. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.

1. Tại sao lại có các mùa trong năm?

Mùa là khoảng thời gian trong năm có điều kiện thời tiết và khí hậu đặc trưng. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do Trái Đất nghiêng một góc so với mặt phẳng quỹ đạo của nó.

(Nguyên nhân tạo ra các mùa trong năm)

Trong suốt một năm, Trái Đất sẽ nghiêng về phía Mặt Trời một bên, gây ra hiện tượng một bên nhận được ánh sáng nhiều hơn và một bên nhận được ít ánh sáng hơn từ Mặt Trời. Do đó, bán cầu nhận được nhiều ánh sáng hơn sẽ có nhiệt độ cao hơn, trong khi bán cầu còn lại sẽ có nhiệt độ thấp hơn.

Hai bên của Trái Đất sẽ xen kẽ nhau trong việc nghiêng về phía Mặt Trời, tạo ra những thời kỳ có nhiệt độ khác nhau trong năm. Điều này là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng mùa như chúng ta biết đến.

2. Thời điểm nào bắt đầu và kết thúc 4 mùa?

Phân chia mùa tùy thuộc vào đặc điểm khí hậu của từng vùng lãnh thổ. Trong các quốc gia vùng nhiệt đới, nơi có nhiệt độ cao quanh năm, thường chỉ chia thành hai mùa chính: mùa khô và mùa mưa.

Ở Ai Cập, phân chia mùa dựa trên mực nước của sông Nile, với ba mùa chính là mùa ngập, mùa gieo cấy và mùa thu hoạch.

Ở Việt Nam, phân chia mùa rất rõ ràng, đặc biệt là ở miền Bắc. Dựa vào sự biến đổi của thời tiết, Việt Nam thường chia thành 4 mùa: Xuân (Tháng 1 - Tháng 3), Hạ (Tháng 4 - Tháng 6), Thu (Tháng 7 - Tháng 9), Đông (Tháng 10 - Tháng 12) theo lịch Dương.

Người nông dân thường gọi mùa theo 4 Tiết chính: 

• Tiết khí mùa Xuân (bắt đầu vào khoảng ngày 5/2 hàng năm theo Âm Lịch)
• Tiết khí mùa Hạ (bắt đầu vào khoảng ngày 7/5 hàng năm theo Âm Lịch)
• Tiết khí mùa Thu (bắt đầu vào khoảng ngày 9/8 hàng năm theo Âm Lịch)
• Tiết khí mùa Đông (bắt đầu vào khoảng ngày 8/11 hàng năm theo Âm Lịch)

Thời gian bắt đầu và kết thúc của các tiết được tính dựa trên vị trí của Mặt trời so với Trái Đất. Tiết mùa xuân bắt đầu từ khi Mặt trời ở vị trí 315 độ đến vị trí 30 độ. Tiết mùa hạ bắt đầu khi Mặt trời ở vị trí 45 độ đến khi ở vị trí 120 độ kinh vĩ. Tiết mùa thu bắt đầu khi Mặt trời ở vị trí 135 độ đến khi ở vị trí 210 độ kinh vĩ. Tiết mùa đông bắt đầu khi Mặt Trời ở vị trí 225 độ đến vị trí 300 độ. 

Dựa trên sự phân chia các mùa, mọi người có thể có kế hoạch riêng của mình trong năm, đặc biệt là những công việc phụ thuộc vào thời tiết như nghề nông. 

3. Tính chất của bốn mùa trong năm

(Tính chất của mỗi mùa trong năm)

Mỗi mùa trong năm đều mang những đặc điểm riêng về thời tiết, và mỗi mùa cũng mang những trải nghiệm đặc biệt của riêng mình. 

Mùa xuân

Nằm ở giữa mùa hè và mùa đông, mùa xuân không quá nóng như mùa hè, cũng không lạnh như mùa đông. Trong mùa xuân, nhiệt độ thường dao động khoảng 20 độ, lý tưởng cho việc trồng trọt của người nông dân. 

Đây cũng là thời gian của nhiều lễ hội, khi thời tiết dễ chịu và mọi người không bận rộn với công việc. Theo quan niệm dân gian, mùa xuân là thời điểm cây cối đâm chồi nảy lộc, tượng trưng cho sự khởi đầu mới. 

Mùa hạ

Mùa hạ là thời kỳ Trái Đất nhận được nhiều nhiệt độ từ Mặt Trời nhất, với nhiệt độ cao nhất trong năm. Theo quan niệm của người làm nông, đây là thời điểm nhiều cây trái cho quả, mùa thu hoạch sắp đến. Trong thời gian này, bạn thường cảm nhận được cái nóng của mặt trời do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, hoặc do cơn bão mùa hè. 

Mùa thu

Vào mùa thu, nhiệt độ giảm dần, không còn nắng nóng như trước. Dấu hiệu nhận biết mùa thu dễ nhất là sáng sớm sẽ xuất hiện sương mù nhẹ, buổi tối se se lạnh. 

Khoảng thời gian này, cây cối bắt đầu rụng lá, chuẩn bị cho thời kỳ ngủ đông. Mùa thu cũng là mùa nhiều loài hoa nở rộ, nhiệt độ lại mát mẻ, thích hợp cho những chuyến cắm trại. 

Mùa đông

Bạn sẽ nhận thấy mùa đông rõ nhất khi bạn ở miền Bắc, nhiệt độ hạ xuống giao động trong khoảng 15 độ, ánh nắng từ Mặt Trời gần như không có. Mùa đông là mùa cây cối ủ ấm cho các mầm lộc của mình để sẵn sàng nảy lộc vào mùa xuân. 

Đối với một số người, họ thường thích trải nghiệm mùa đông ở vùng cao, thường hay xảy ra hiện tượng tuyết, sương muối. Vào cuối mùa đông, Trái Đất hoàn thành một chu kỳ xoay của mình, dần chuyển sang chu kỳ mới. 

Cách tính các mùa bạn có thể tính theo lịch dương hay tính theo lịch âm, bởi nó không có nhiều sự khác biệt. Mỗi mùa đều có một ý nghĩa, có những nét đẹp riêng, sự hiểu biết rõ ràng về các mùa phần nào sẽ giúp ích cho công việc của bạn, đặc biệt là nghề nông.